Het Europees herinneringsproject  “Op de vlucht”

‘Vluchten vandaag’ en 65 jaar UN-Vluchtelingenconventie –

 Europa’s toekomst menswaardig vorm geven.

STANDPUNTNOTA

bij de vele vragen, debatten  en meningen  over het asiel-  en vluchtelingenbeleid.

1. Het Consortium komt op voor een individueel recht op asiel zoals het  voortvloeit uit de universele rechten van de mens en betrekking heeft op menselijke waardigheid en op de vrije ontplooiing van ieders persoonlijkheid.

   Alle pogingen om het recht op asiel aan te tasten of af te schaffen wijzen we  resoluut van de hand.

    

2. De UN-vluchtelingenconventie is meer dan ooit belangrijk, omdat hierdoor vele vluchtelingen bescherming  blijven genieten ook als hun asielaanvraag niet erkend kan worden omdat ze niet voldoet aan alle wettelijke voorwaarden.

   Wij verwerpen dan ook even resoluut de eisen van de rechtse en rechtspopulistische partijen en bewegingen die vragen om de UN-vluchtelingenconventie opnieuw te onderhandelen.

    

3. Het Consortium zet zich daarom ook in voor open grenzen binnen de EU en voor  een sterke bescherming van zijn buitengrenzen. Er moeten legale inreis- en immigratiekanalen geopend  worden wil men  dodelijke ongevallen bij  vluchtpogingen vermijden en de criminele mensensmokkelaars effectief bestrijden.

    

4. Daarom bepleit het Consortium  de invoering van één en dezelfde  immigratiewetgeving in alle Europese landen.

    

5. De vluchtoorzaken  moeten “bestreden” worden:  dit betekent concreet  dat engagement en  thema’s als wapenexport, handelsbetrekkingen, grondstofwinningsindustrie, landbouwsubsidies en visserijquota opnieuw ter discussie moeten  komen.

    

6. Ontwikkelingshulp moet een grotere dimensie worden toegemeten en meer ondersteuning verkrijgen vanwege elk parlement. Zij  moet effectief en efficiënt  de vluchtoorzaken gaan bekampen en de kansen van burgers  ter plaatse groter maken en  ondersteunen.

Vluchten is een verhaal van alle tijden.

In België bestaat een lange traditie inzake onthaal en opvang van vluchtelingen.

Decennia lang al zijn wereldwijd miljoenen mensen gedwongen geweest te vluchten en hun land te verlaten. Waarheen en wat nu ? was telkens hun vraag.

Belgen, vele vrijwilligers vaak en met de steun van middenveldorganiaties, stonden tijdens die crisissen klaar om hen op te vangen.

Een tentoonstelling daarover, met o.m. 'Artworks' van Moustafa Jacoub,  zet onze vzw op in de hal van de Thomas More hogeschool, Zandpoortvest 60, in Mechelen, vanaf 19 tot 27 september 2017.

De opening ervan wordt voorafgegaan door een symposium op 18.09. Zie de uitnodiging hierna.

Het Europa voor de Burger-programma (2014-2020) is een Europees subsidieprogramma, opgezet ter ondersteuning van diverse activiteiten en organisaties die een actief Europees burgerschap bevorderen. Centraal staat het bevorderen van debat, reflectie en samenwerking op het gebied van herdenken, Europese integratie en geschiedenis. Daarnaast wil het programma de participatie in het Europese democratische proces stimuleren. Het programma ondersteunt projecten die Europese burgers meer inzicht geven in Europese beleidsprocessen en projecten die bijdragen aan een grotere betrokkenheid en vrijwilligerswerk op Europees niveau.

Onze vzw Sambucusforum engageert zich mee in het hierna voorgestelde “Europa voor de Burger”-project

 .

Dit is de uit het Duits vertaalde titel van een “Europa voor de Burger”-project dat door de Duitse vzw Recht in Europa wordt gecoördineerd en waaraan naast het Vlaamse Sambucusforum ook DEZ[i] uit Slovenie deelneemt.

Dit project loopt van 1 oktober 2016 tot en met  30 september 2017.

Het gaat uit van volgende standpunten en overtuigingen:

Wat we tot op heden met onze democratie hebben verwezenlijkt lijkt vandaag niet langer vanzelfsprekend. Aan de zijlijn blijven staan is zeker geen optie meer! De UNO-vluchtelingenconventie samen met wat eraan is toegevoegd in 1967 behoort waarlijk tot het Europese waardensysteem: bescherming van vluchtelingen, het hen toekennen van veiligheid, godsdienstvrijheid en de vrijheid van meningsuiting, enz…

De conventie is gebaseerd op drie basiswaarden waar Europa voor staat: menselijke waardigheid, vrijheid en verdraagzaamheid? Deze diepgewortelde Europese waarden staan momenteel erg onder druk. In heel Europa merken we een versterking van rechtse en rechtspopulistische partijen en bewegingen en her en der zelfs van regeringen… Daarom wil “Op de vlucht” bovenal jonge burgers bij zijn activiteiten betrekken en hen ertoe motiveren om duidelijk stelling te nemen.

“Herinnering is waarlijk het geheim tot verlossing en bevrijding van dat rechtse denken” – dit betekent voor het project “FLUCHT” dat die geschiedenis zich niet mag herhalen! maar ook dat het nodig is dat we vandaag beseffen en weten welke de echte oorzaken zijn van het feit dat mensen massaal op de vlucht gaan, en welke de wereldwijde samenhang is tussen redenen om te vluchten en de nood aan ontwikkeling.

Deze globale dimensie wil het “Flucht”-project met zijn activiteiten duiden en bekend maken. Daartoe zullen jonge mensen interviews opzetten met vluchtelingen van weleer en van vandaag en via die weg vernemen welke de oorzaken zijn die mensen nopen tot vluchten,  ze zullen biografische gegevens van deze mensen verzamelen en uiteindelijk gevraagd worden om deel te nemen aan het voorbereiden van een tentoonstelling en te participeren in een debat  met vertegenwoordigers uit alle groepen van de samenleving, daarbij geconfronteerd met allerlei documenten over op de vlucht zijn: beelden, foto’s en getuigenissen. Deze beelden en foto’s – samen met portretten van vluchtelingen – zullen opduiken en herinneren aan de Europese geschiedenis die tot ons Europees waardenpatroon heeft geleid en  zullen empathie opwekken en begrip. Via dit begrijpen zal toenadering ontstaan en van daaruit integratie.

Tijdens de debatten zal erover gesproken worden hoe vandaag bevolkingsgroepen worden uitgesloten en hoe men met  gerichte opleidingen en juridische instrumenten dient om te gaan met haatpredikers, met racisme en vreemdelingenhaat.

Via een radiocampagne wil het project zich en zijn activiteiten in heel Europa bekend maken. Burgers, mannen en vrouwen, komen daarbij aan het woord en kunnen zich in het project engageren.

De prioriteiten

“Op de Vlucht” spreekt bij de bevolking een thema aan dat intussen spijtig genoeg polariseert en vaak al zeer emotioneel wordt bediscussieerd. Niet zomaar dus hebben we in dit project de “UN-Vluchtelingenconventie” als prioriteit uitgekozen.

Als we vandaag in vele Europese landen vijandigheid tegenover vreemden beleven, aanslagen op vluchtelingenverblijven ervaren en een beweging als Pegida – die intussen zowat over heel Europa aanhangers heeft –zien opduiken, dan wordt het tijd om één en ander uit te klaren en om een duidelijke stelling te poneren.

Eens was er een tijd dat in Duitsland en in Europa bepaalde bevolkingsgroepen uitgesloten werden, dat hen het staatsburgerschaft werd afgenomen, dat ze bij miljoenen uitgemoord en verdreven werden: de joden. Op de holocaust-herdenkingsdag van  28 januari 2016 sprak Ruth Klüger (een holocaust-slachtoffer) in de Duitse Bondsdag deze woorden: “ Dit land, dat 80 jaar geleden verantwoordelijk was voor het ergste misdrijf van de eeuw, heeft vandaag de bewondering van de wereld gewekt omwille van  zijn geopende grenzen en de groothartigheid waarmee het de toevloed van Syrische en andere vluchtelingen op zich heeft genomen en blijft nemen.”

Het zijn zulke woorden die die mensen motiveren die een houding – zoals die zich in de UN-vluchtelingenconventie afspiegelt en die in de gebeurtenissen van de tweede wereldoorlog en erna (met vooral ook de vluchtelingenstromen) zijn terug te vinden-  aannemen tot actief handelen en oproepen tot verlichting en ondersteuning.

Tot dit handelen en tot opheldering van wat er gebeurt wil ons project “Op de vlucht” een Europese bijdrage tot stand brengen. De Geneefse Vluchtelingenconventie heeft in niets van haar relevantie ingeboet! Hoewel de uitdagingen ten dele gewijzigd zijn blijft net als voorheen de centrale stelling dat vluchtelingen beschermd moeten worden.

“Op de vlucht” heeft de bedoeling om mensen van vandaag te sensibiliseren voor de geschiedenis van Europa. We wensen dat te doen door nogmaals te herinneren aan de wandaden en de gevolgen van de tweede Wereldoorlog. Dat betekent het in herinnering brengen van de grootste volksverhuizing sinds de Antieken: vanaf 1945 hebben toen zowaar 14 miljoen mensen in Oost- en in Midden-Europa hun land en heimat moeten verlaten. Voor, tijdens en na de twee W.O. hebben in totaal bijna 60 miljoen Europeanen hun woonplaats moeten opgeven en werden verplicht elders te gaan wonen.

Dit is Europese geschiedenis die vandaag onherroepelijk ook verbonden moet worden met de herinnering aan uitsluiting en het afnemen van  staatsburgerschap door totalitaire regimes.

Vooraleer jonge burgers van vandaag de vluchtelingen van toen gaan interviewen, zal hen een spannend leerplatform met getuigenissen van toen worden aangeboden.

Naar aanleiding van de tentoonstellingen die we willen opzetten, de podiumdiscussies en zo mogelijk de radio-uitzendingen willen we debatten organiseren met zoveel mogelijk burgers. Hen zal worden gevraagd wat zij zich nog herinneren van toen, maar we willen ook huidige vluchtelingen (zie Martin Heylen en Sijsele) die onlangs naar Europa zijn gekomen laten vertellen over hun ervaringen.

In de discussies willen we het hebben over de bestaande vooroordelen tegenover mensen van vreemde origine, over racisme, vreemdelingenhaat en islamofobie en vooral aan bod laten komen hoe wij als democraten daarmee omgaan en willen omgaan.

De coördinator van het project is de ngo RIE – Recht in Europa, met zetel in de oude Duitse universiteitsstad Jena – De leden van deze vereniging kennen elk de tijden van de DDR nog zeer goed en hebben aan den lijve ondervonden wat het betekent te moeten leven in een totalitaire staat onder een dictatoriaal regime. Hetzelfde geldt voor  DEZ uit Slovenië  

Dank zij de samenwerking van West- en Oost-Europese partners ontstaat een transnationale sfeer waarbij denken over vrijheid, menswaardigheid, asielrecht en tolerantie tot een actueel debat zal leiden en tot het samen zoeken naar een verantwoorde democratische houding binnen het toekomstige Europa.

Confrontatie van verleden en heden door verhalen, foto’s en nieuwsbulletins zal het over de generaties heen duidelijk maken dat totalitaire regimes in Europa geen kans meer mogen krijgen en dat geschiedenissen als die welke hebben geleid tot de tweede wereldoorlog zich niet nooit meer mogen herhalen .

Het Activiteitenplan

Vooreerst zullen jonge burgers via de goede contacten die de partners hebben met scholen en verenigingen worden uitgenodigd om interviews te organiseren met mensen die nu of in het verleden gevlucht zijn.

We zullen hen confronteren met geschiedenissen en verhalen over vluchtelingen vóór, tijdens en na de tweede wereldoorlog en hen aldus ook sensibiliseren voor het actuele vluchtelingendebat.

Er zullen in Duitsland, zowel in het westen als in het oosten, in Lüneburg en Jena, dergelijke interviews worden afgenomen. Getuigen uit de DDR-tijd en mensen die onlangs gevlucht zijn uit Syrië en nu in vluchtelingenkampen verblijven worden geïnterviewd. Naar aanleiding van deze interviews worden fotografische documenten verzameld: enerzijds documenten en foto’s van vluchtelingen herinnerend aan hun vluchtweg richting Europa en anderzijds worden, met toestemming van de gevluchte mensen, portretfoto’s gemaakt, allebei bestemd voor de Foto- en Kunsttentoonstelling die later vanuit het project wordt georganiseerd.

De portretfoto’s worden door een professionele fotograaf, medewerker van DEZ, aangemaakt. Verslagen van de interviews en foto’s van de geïnterviewden worden op de projectwebsite getoond. Aldus ontstaat ook een stuk eigentijdse historiek met link naar de homepages van de verschillende partners.

Tijdens de interviews wordt gevraagd naar de oorzaken die tot de vlucht hebben geleid, naar de ervaringen in het andere land, hun nieuwe woonplaats, naar de houdingen wordt gevraagd die de gevluchte mensen hebben waargenomen bij wie hen heeft ontvangen. Daaruit ontstaan verhalen die zo mogelijk tijdens de podiumdiscussies ook door vluchtelingen nog kunnen worden verteld. in dialoog met verleden en heden
In kleine groepjes gaan we in gesprek met getuigen van de eerste en tweede generatie slachtoffers van de holocaust. Simon Gronowski, Betty Swaab, Yves Weinberger, Esther Naschelski en Regine Sluszny doen hun verhaal.

Op 8 en 10 mei 2017 (herdenkingsdag van het einde van de tweede W.O.) komt het thema aan bod tijdens een radiocampagne en wordt aan het vluchten tijdens de twee W.O-en herinnerd. Daarbij wordt uitgegaan van ervaringen die mensen op de vlucht toen en nu opnieuw hebben beleefd. De luisteraars, burgers en medeburgers worden dan .o.m. via de radio uitgenodigd op de foto- en kunsttentoonstelling en om deel te nemen aan de podiumdiscussie en de voorleesnamiddagen en –avonden die her en der zullen worden georganiseerd.

De foto- en kunsttentoonstelling zal in alle partnerlanden plaats vinden, evenals podiumdiscussies en voorleesmomenten uit vluchtverhalen van toen en nu. Alle partners ontvangen de foto’s voor de tentoonstelling digitaal en maken ze klaar om ze in hun land op een museale wijze te kunnen voorstellen. In Vlaanderen wordt eraan gedacht om de tentoonstelling zo mogelijk te laten plaats vinden in de lokettenzaal van het huis van de parlementariërs te Brussel en als tijdelijke tentoonstelling in de Thomas More Hogeschool te Mechelen. Zo mogelijk kan de tentoonstelling later op het jaar worden herhaald in het NRW-Haus te Brussel.

Het is de bedoeling om in het kader van dit project een podiumdiscussie te organiseren onder de titel: “Vluchten, de oorzaken die tot vluchten leiden, en de bescherming van mensenrechten in Europa”. Voor de discussie worden politici uitgenodigd, er nemen vluchtelingen aan deel en vertegenwoordigers van de plaatselijke gemeenschap. Het is de bedoeling om burgers van alle leeftijden uit te nodigen en generatieoverschrijdend te discussiëren. Daarbij worden teksten over vluchten toen (eerste en tweede W.O.) en vandaag voorgelezen evenals literaire teksten uit de Europese canon over oorlog en vluchten: ze inspireren tot actief handelen en het helpen realiseren van een Europa met een gastvrij en menselijk gezicht.

Aan het einde van de voorgenomen activiteiten zullen alle partners de bijdragen, ideeën en impulsen die ze vanwege de Europese burgers hebben ervaren aangrijpen om er een prikkelende geëngageerde tekst mee te schrijven bestemd voor de Europese en de nationale politici in de partnerlanden.

Het hele project wil ook een intercultureel leerproces zijn waarbij alle deelnemers veel van elkaar leren met als doelstelling bij plaatselijke burgers op de eerste plaats de sensibiliteit voor de vluchtelingen te verhogen, begrip voor hen te laten ontstaan én te wijzen op de grote verantwoordelijkheid van Europa in deze.

Het project “Op de vlucht” wil en zal met zijn activiteiten een actief  signaal geven tegen discriminatie, vreemdelingenhaat en racisme en daarmee stelling nemen tegenover een dreigende verrechtsing van partijen en sommige regeringen in Europa.

De tekst is van Bernd Werner, voorzitter van vzw Recht in Europa en werd vertaald door Sambucusforum vzw.

Angela Merkel ontvangt het eredoctoraat van de universiteiten van Gent en Leuven!

uit: De Standaard, 12 januari 2017

‘Europa, dat bent u. Dat zijn wij allemaal’

Donderdag 11 januari 2017 kreeg Duitse bondskanselier Angela Merkel van de universiteiten van Leuven en Gent een eredoctoraat in Brussel. Een uitzonderlijk gebeuren. Wij volgden de uitreiking en haar toespraak op de voet.

Angela Merkel: ‘Kracht putten uit alle verwezenlijkingen van Europa in voorbije decennia' 

‘Het is een zeer bewogen moment voor mij,’ begon Angela Merkel aan haar toespraak. ‘Ze zeiden net dat ik me dit dertig jaar geleden niet had kunnen inbeelden. Maar dertig jaar geleden hebben we ook gezien hoe het ondenkbare mogelijk is,’ zei de bondskanselier, met verwijzing naar de val van de Berlijnse muur. ‘Vandaag lijkt dat soms anders, maar ik blijf geloven.’

‘Het is voor mij een grote eer om dit eredoctoraat in ontvangst te nemen. Uit de grond van mijn hart wil ik jullie bedanken,’ richtte Merkel zich tot de rectoren, Herman Van Rompuy en ook onze premier, Charles Michel. ‘Duitsland en België zijn voorbeelden van vrijheid en verbinding.’

‘Na twee wereldoorlogen, heeft de Europese natie de hand gereikt aan Duitsland. Het is daarom dat we vandaag in vrede, vrijheid en stabiliteit op dit continent samenleven. België speelde daarin een bijzonder significante rol.’

‘Als we vandaag zien dat Europa het niet goed doet, moeten we terugdenken aan alle verwezenlijkingen van de voorbije decennia. En daar moeten we kracht uit putten,’ aldus een dankbare Merkel. ‘Wat geeft, geeft, en wat niet geeft, is een les.’

Europa en de wereld

‘De wereld rondom ons blijft zich ontwikkelen,’ aldus Merkel. ‘Als we ons bewustmaken van de veranderingen, als we proberen begrijpen waarom bepaalde dingen gebeuren, kunnen we verder. Alle regio’s zijn ook anders te benaderen,’ benadrukte Merkel verder, met als voorbeelden Jordanië, Libanon, Marokko en nog andere landen. ‘Het is naïef om te geloven dat de ontwikkelingen in landen buiten de Schengenzone geen invloed zullen hebben op de ontwikkeling van Europa.’

Merkel benadrukte ook dat de ‘Europese droom’ niet mogelijk is zonder ook rekening te houden met de gebeurtenissen in de rest van de wereld. ‘Mensen zijn trots op hun nationale waarden en normen. Maar we moeten de meerwaarde van diversiteit ook leren begrijpen. Europa moet leren meer verantwoordelijkheid op te nemen in de wereld.’

Vluchtelingencrisis

Merkel bedacht verder dat Europa voor de grootste crisis in de geschiedenis staat. Ze noemde de Brexit een voorbeeld daarvan. ‘We moeten rekening houden met die veranderingen, en de kloof weer dichten,’ zei ze.

‘We moeten bereid zijn compromissen te sluiten als de voordelen groter zijn dan de nadelen. Een compromis zal nooit gemakkelijk zijn, maar we hebben ze nodig. We hebben een gezamenlijke Europese aanpak nodig.’

‘We willen ons niet laten leiden door mensensmokkelaars en illegale migratie. Maar we hebben daarvoor een terugkeerbeleid nodig voor mensen die geen recht op verblijf hebben,’ verwees Merkel terug naar een gezamenlijke aanpak. ‘En wat we niet mogen vergeten is dat er ook mensen zijn die een humanitair recht hebben om hier te verblijven.’

‘Studenten: ga in dialoog’

Ook voor de studenten had de bondskanselier een boodschap. ‘Studenten moeten begrijpen dat de verbondenheid vandaag niet vanzelfsprekend is. Ze moeten er niet elke ochtend dankbaar voor zijn, maar ze zijn groot geworden in een unieke periode van vrijheid en stabiliteit.’

‘Europa, dat bent u. Dat zijn wij allemaal,’ zei ze verder, voor ze opriep tot meer dialoog en uitwisseling tussen studenten wereldwijd. ‘Iedereen heeft andere ideeën en daardoor ontstaat er interactie. Europa is niet enkel politiek, het is ook een uitwisseling van mensen en verantwoordelijkheden.’

An De Paepe: ‘En dan die drie woorden: “Wir schaffen das”’

‘U bent al jaren de machtigste politica ter wereld,’ zei rector An De Paepe van de Universiteit Gent. ‘Als iemand u dit dertig jaar geleden voorspeld had, had u dit afgedaan als absurd. Maar het onwaarschijnlijke is realiteit geworden,’ aldus De Paepe. ‘Het is onwaarschijnlijk dat wij een gezamenlijk eredoctoraat uitreiken. Maar vandaag gebeurt het, voor het eerst in onze geschiedenis. Niet toevallig hebben wij voor een Europese sterkhouder gekozen.’

Over de locatie in Brussel wist An De Paepe te benadrukken dat de keuze niet vrijblijvend was. Brussel een “hellhole” is geworden’. ‘Ook via een eredoctoraat kan je de ivoren toren afweren.’‘Het dieptepunt in de recente geschiedenis van ons land was het gebrek aan antwoord op een humanitaire crisis. De drie woorden die u gebruikte hebben toegedragen tot een maatschappelijk debat en de overtuiging dat we deze complexe opdracht samen aankunnen,’ zei De Paepe over het vluchtelingenbeleid van Merkel.

Rik Torfs: ‘Een biertje in een verscheurd Duitsland’

Rector van de KU Leuven Rik Torfs ging wat verder terug in de tijd, met verwijzing naar de onderwijskeuzes van Merkel. ‘Het onderwijs had uw beroepswereld kunnen worden, maar u koos een ander pad.’ ‘Geschiedenis is niet enkel een kwestie van grote plannen en ervaringen,’ aldus Torfs verder.

Torfs verwees ook naar de tijden van een verscheurd Duitsland. ‘Een biertje drinken met onbekende mensen uit het westen was voor u ook geschiedenis. Het ging nog niet om landen die herenigd zouden worden,’ zei Torfs.

‘U wist nog niet welke politieke weg u zou kiezen. We mogen daarom nooit de wonderlijke krachten van die dagen vergeten. Wonderlijk was de wending ook voor u, al kon u in de verste verte niet vermoeden dat u de geschiedenis zelf mee zou bepalen.’

Ook Torfs benadrukte dat de drie woorden van Merkel niet snel vergeten worden. ‘Martin Luther King Jr. had een droom. Nelson Mandela stapte uit een poort en groette de mensen. Ik geloof dat u zich nog wat jong en bescheiden voelt om bij dit rijtje te horen. Met die drie woorden maak je veel kans.’

Geert Bourgeois: ‘Varietate concordia’

‘Vandaag mogen we in een ontspannende sfeer samen zijn. Dit eredoctoraat dient als onderscheiding voor Merkels diplomatieke inspanning voor de opbouw van Europa,’ zei Geert Bourgeois. Eind vorig jaar hebben wij onze visie voor de toekomst van Europa uitgeschreven,’ aldus Bourgeois. ‘Varietate concordia,’ zei hij verder, het Europees motto waar ook Merkel achter staat.

Premier Charles Michel: ‘Een voorbeeld van generositeit en menselijkheid’

‘Laten we vrijheid durven,’ zei Merkel in haar eerste toespraak als bondskanselier in het parlement. Een uitspraak van twaalf jaar oud, wist onze premier Charles Michel, maar meer relevant dan ooit. ‘Vrede en welvaart lijken vandaag nog steeds vanzelfsprekend, maar als we vrijheid niet durven dan gaat ook vrede en welvaart verloren,’ zei de premier. Met die woorden stelde hij bondskanselier Merkel voor, donderdagnamiddag in Brussel bij de uitreiking van haar eredoctoraat. ‘Omdat zij een voorbeeld is van generositeit en menselijkheid in tijden van toenemende polarisering.’

‘De opkomst van populisme en protectionisme bedreigt simpelweg onze vrijheid,’ zei premier Michel verder. ‘U hebt zich altijd verstandig getoond van een bond, van rechten en plichten, en dat heeft zeker te maken met uw eigen geschiedenis,’ richtte hij zich verder tot de bondskanselier. ‘Als jonge vrouw hebt u de oprichting van de Berlijnse muur meegemaakt. Na twee vreselijke oorlogen werd uw vrijheid en die van anderen ingeperkt.’‘Enkel samen kunnen we onze vrijheden verdedigen met hand en tand,’ aldus de premier. ‘Meer dan ooit moeten we tonen dat we in staat zijn onze fundamentele vrijheden te verdedigen. Alleen in een vrij Europa kan er vrede en welvaart zijn voor onze medeburgers.’